Yeni İklim Kanunu: İş Dünyası İçin Kapsamlı Rehber, Riskler ve Fırsatlar

Türkiye, 2053 Net Sıfır Emisyon hedefine kilitlenmişken, iş dünyasının kurallarını temelden değiştirecek en önemli yasal düzenleme TBMM Komisyonu’nda kabul edildi:

İklim Kanunu 20 ana ve 2 geçici maddeden oluşan bu kanun, sadece bir çevre düzenlemesi değil; sanayiden finansa, enerjiden ihracata tüm sektörler için yeni bir ekonomik dönemin başlangıcıdır.

Peki, şirketiniz bu tarihi dönüşüme hazır mı? Hangi yeni yükümlülükler kapıda? Milyonlarca liralık cezalardan nasıl kaçınabilir ve bu süreci nasıl bir rekabet avantajına dönüştürebilirsiniz?

ATP GreenX olarak, bu kritik ve karmaşık süreci sizin için basitleştiriyoruz. İşte yeni İklim Kanunu’nun tüm detayları ve şirketiniz için adım adım uyum yol haritası.

İklim Kanunu Nedir? Yöneticiler İçin Hızlı Bakış

İklim Kanunu, Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadelesini ve 2053 Net Sıfır Emisyon hedefini yasal bir çerçeveye oturtan temel metindir. Kanunun dört temel direği bulunmaktadır:

1. 2053 Net Sıfır Hedefinin Yasalaşması: Bu hedef artık kanuni bir zorunluluktur ve tüm kamu kurumları ile özel sektör bu hedefe hizmet etmekle yükümlüdür.
2. Karbonun Fiyatlandırılması: Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) gibi piyasa temelli mekanizmalar hayata geçiriliyor.
3. Yeşil Dönüşümün Teşviki: Yeşil büyüme yaklaşımı benimsenerek düşük karbonlu üretim, döngüsel ekonomi ve temiz teknolojiler desteklenecektir.
4. Sorumlulukların Tanımlanması: İklim Değişikliği Başkanlığı’nın koordinasyonunda, kamudan yerel yönetimlere , özel sektörden bireylere kadar herkesin sorumlulukları netleştirilmiştir.

Şirketinizi Doğrudan Etkileyecek 4 Kilit Düzenleme

Yasanın getirdiği birçok yenilik arasında, operasyonlarınızı ve bilançonuzu doğrudan etkileyecek dört ana başlık öne çıkıyor:

1. Emisyon Ticaret Sistemi (ETS): Yeni Dönemin Piyasası Türkiye, kendi ulusal Emisyon Ticaret Sistemi’ni kuruyor.

• İşleyiş: Belirlenen sektörlerdeki tesislere yıllık karbon salımı için bir üst sınır (tahsisat) verilecek. Emisyonu bu sınırın altında kalanlar haklarını satabilecek; sınırı aşanlar ise ek tahsisat veya karbon kredisi almak zorunda kalacak.
• Zorunluluk: ETS kapsamındaki işletmelerin “sera gazı emisyon izni” alması zorunlu hale getiriliyor.
• Stratejik Etkisi: Karbon artık resmen bir maliyet unsuru. Emisyonlarını verimli yöneten şirketler, önemli bir rekabet avantajı elde edecek.

2. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM): İhracatçının Yeni Gündemi Kanun, AB’nin CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) uygulamasına uyum için ulusal bir SKDM oluşturulmasını öngörüyor.

• Neden Kritik? İhracatçı bir firma, eğer Türkiye’de ETS kapsamında bir karbon bedeli ödemişse, AB sınırında sadece aradaki farkı ödeyecek. Eğer Türkiye’de bir bedel ödememişse, AB’nin belirlediği karbon vergisinin tamamını ödemek zorunda kalacak.
• Stratejik Etkisi: Bu mekanizma, karbon maliyetinin Türkiye’de kalmasını ve ihracatçıların rekabet gücünü korumayı hedefler. SKDM’ye hazırlık, ihracatın devamlılığı için hayati önem taşıyor.

3. Karbon Kredileri: Yeni Bir Finansal Varlık ETS kapsamındaki firmalar, emisyon yükümlülüklerinin bir kısmını karbon kredileriyle karşılayabilecek.

• Fırsat: Bu durum, ETS dışında kalan ve emisyon azaltımı sağlayan projeler (örneğin yenilenebilir enerji, atık yönetimi, tarım) için yeni bir gelir kapısı anlamına geliyor. Bu projelerden elde edilen ve bağımsız kuruluşlarca doğrulanan krediler, piyasada alınıp satılabilecek.
• Stratejik Etkisi: Kanun, Türkiye’nin zengin karbon kredisi potansiyelini uluslararası standartlarda bir ulusal sistem kurarak etkin şekilde değerlendirmeyi amaçlıyor.

4. Yeşil Finansman ve Türkiye Yeşil Taksonomisi: Fırsatların Adresi Kanun, yeşil yatırımları ve iklim finansmanını destekleyecek mekanizmaların oluşturulmasını içeriyor.

• Türkiye Yeşil Taksonomisi: Hangi ekonomik faaliyetlerin “çevresel açıdan sürdürülebilir” olduğunun resmi olarak tanımlanacağı bir sınıflandırma sistemi hayata geçirilecek.
• Stratejik Etkisi: Projeleri bu taksonomiye uygun olan şirketler, bankalardan ve sermaye piyasalarından düşük maliyetli yeşil finansman kaynaklarına ve teşviklere daha kolay erişim sağlayacak.

Riskler ve Yaptırımlar: Milyonlarca liralık Cezalara Dikkat! (Madde 14)

Yeni kanun, uyum sağlamayanlar için son derece caydırıcı idari para cezaları öngörüyor:

• Raporlama Yükümlülüğü:
  • Doğrulanmış sera gazı emisyon raporunu süresi içinde sunmayanlara 500.000 TL’den 5.000.000 TL’ye kadar ceza uygulanır.
  • Bu ceza, ETS kapsamındaki işletmeler için iki katına çıkar.
• ETS Uyumsuzluğu:
  • Sera gazı emisyon izni olmadan faaliyet gösteren tesislere, geçmiş emisyonlarına göre veya raporu yoksa 1.000.000 TL’den 10.000.000 TL’ye kadar ceza verilir.
  • Yıl sonunda eksik tahsisat teslim edenlere, teslim edilmeyen her bir tahsisat için piyasa fiyatının yüksek olanının 2 katı karşılığında ağır para cezası uygulanır.
  • Yükümlülüklerini 3 yıl üst üste %80’in altında yerine getiren işletmelerin sera gazı emisyon izni iptal edilir.

Bu Yeni Döneme Nasıl Hazırlanmalısınız? ATP GreenX ile Riskleri Fırsata Çevirin

Yeni İklim Kanunu, Türkiye iş dünyası için bir milattır. Bu süreç, hazırlıksız yakalananlar için ciddi bir maliyet ve risk, stratejik adımlar atanlar için ise önemli bir rekabet avantajı ve büyüme fırsatıdır.

ATP GreenX’in dijital platformları ve uzman danışmanlık hizmetleri ile bu karmaşık süreci sizin için yönetilebilir ve kârlı bir dönüşüme çeviriyoruz:

• Stratejik Analiz ve Yol Haritası: Şirketinizin kanundan nasıl etkileneceğini analiz ediyor, ETS ve SKDM risklerinizi ve fırsatlarınızı belirliyoruz.
• Karbon Ayak İzi ve ESG Raporlama: ETS ve SKDM uyumunun ilk adımı olan kurumsal karbon ayak izinizi uluslararası standartlarda (GHG Protocol, ISO) ölçüyor ve raporluyoruz.
• Uyum ve Teknoloji Çözümleri: Dijital platformlarımız ile emisyon verilerinizi anlık izlemenizi, raporlamanızı ve uyum süreçlerinizi otomatize ederek ceza riskini ortadan kaldırmanızı sağlıyoruz.
• Karbon Varlık Yönetimi: Karbon kredisi potansiyelinizi belirliyor ve dijital pazar yerimiz aracılığıyla bu varlıkları en verimli şekilde yönetmenize yardımcı oluyoruz.

Türkiye’nin yeşil dönüşümünde lider olmak ve İklim Kanunu’nu bir rekabet avantajına dönüştürmek için daha fazla beklemeyin.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Benim şirketimin Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsamında olup olmadığını nasıl öğrenebilirim? ETS kapsamına girecek sektörler ve tesisler, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından çıkarılacak alt yönetmeliklerle netleştirilecektir. Genellikle enerji, demir-çelik, çimento, cam, seramik, gübre, alüminyum gibi enerji yoğun sektörlerin ilk aşamada kapsama alınması beklenmektedir. Süreci takip etmek ve erken hazırlık yapmak kritik önemdedir.
2. Bu kanun ne zaman tam olarak yürürlüğe girecek? Kanun, TBMM Genel Kurulu’nda onaylanıp Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra yürürlüğe girecektir. Ancak ETS gibi mekanizmaların tam olarak faaliyete geçmesi, ilgili alt düzenlemelerin yayımlanması ve altyapının kurulmasıyla birlikte aşamalı olacaktır. Hazırlık için beklemeden harekete geçmek en doğru stratejidir.
3. Karbon kredisi üretmek için ilk adımı nasıl atmalıyım? Öncelikle projenizin emisyon azaltımı potansiyelini ve kanunda belirtilen uygunluk kriterlerini (ETS dışında olma, özgün katkı sağlama vb.) karşılayıp karşılamadığını analiz ettirmeniz gerekir. ATP GreenX olarak bu ön değerlendirmeyi sizin için yapabiliriz.
4. SKDM sadece AB’ye ihracat yapanları mı etkiliyor? Kanundaki ulusal SKDM, ithal edilen ürünlere karbon düzenlemesi uygulanmasını öngörmektedir. Bu, öncelikli olarak AB’nin CBAM uygulamasına bir yanıt olsa da mekanizmanın gelecekte diğer ticaret ortaklarını da kapsayacak şekilde genişletilmesi mümkündür.
5. Cezalar çok ağır. Uyum için atmamız gereken ilk ve en önemli adım nedir? Atmanız gereken ilk adım, ölçmektir. Ne kadar sera gazı emisyonu ürettiğinizi bilmeden onu yönetemezsiniz. Uluslararası standartlara uygun bir kurumsal karbon ayak izi envanteri oluşturmak, ETS kapsamına girip girmediğinizi anlamak ve azaltım stratejileri geliştirmek için temel başlangıç noktasıdır.